Relay là gì? Chức năng, nguyên lý và bảng giá Relay tốt nhất 2024

Trong hệ thống điện, các linh kiện điện tử đóng vai trò quan trọng, giúp vận hành thiết bị an toàn, hiệu quả. Trong đó, relay là một trong những linh kiện được sử dụng phổ biến nhất, đặc biệt trong các lĩnh vực tự động hóa, sản xuất… Vậy relay là gì? Chức năng và nguyên lý hoạt động của relay ra sao? Tính ứng dụng của relay như thế nào? Bảng giá relay 2024 ra sao? Hãy cùng Hoàng Phát tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Relay là gì?

Relay hay còn được gọi là Rơ-le, là một loại thiết bị chuyển mạch điện tử có chức năng chính là bật hoặc tắt dòng điện. Điểm đặc biệt của relay là khả năng sử dụng một dòng điện nhỏ để kiểm soát một dòng điện lớn hơn nhiều lần, nhờ vào cơ chế hoạt động dựa trên nguyên lý của nam châm điện.

Relay hoạt động như một “đòn bẩy” điện tử. Khi một dòng điện nhỏ được áp dụng vào cuộn dây của relay, nó có thể kiểm soát và bật hoặc tắt một dòng điện lớn hơn nhiều. Điều này làm cho relay trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều hệ thống điện tử, đặc biệt là trong các ứng dụng cần đến việc kiểm soát dòng điện lớn mà không cần đến công suất lớn.

Khả năng module hóa trong thiết kế của relay cũng là một ưu điểm nổi bật. Điều này giúp chúng dễ dàng được lắp đặt và tích hợp vào các hệ thống điện tử khác nhau, từ hệ thống điện công nghiệp cho đến các thiết bị điện tử gia dụng.

Tóm lại, relay là một thiết bị chuyển mạch điện từ cực kỳ linh hoạt, có khả năng sử dụng một dòng điện nhỏ để kiểm soát một dòng điện lớn hơn, và có thiết kế module hóa thuận tiện cho việc lắp đặt và sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau.

Cấu tạo của relay gồm những gì?

Cấu tạo relay tuy đơn đơn giản nhưng lại có chức năng vô cùng đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ điện tử, 1 relay sẽ bao gồm những bộ phận chính sau:

• Cuộn dây kim loại: Đây là bộ phận trung tâm của relay, thường được làm từ đồng hoặc nhôm. Cuộn dây này được quấn quanh một lõi sắt từ, giúp tạo ra từ trường khi có dòng điện chạy qua.
• Ách từ (Yoke): Đây là phần tĩnh của relay. Ách từ có vai trò là khung đỡ và cũng là đường dẫn cho từ trường từ cuộn dây tới phần cứng (Armature).
• Phần cứng (Armature): Là phần động của relay, Armature được kết nối với một tiếp điểm động. Khi có từ trường được tạo ra từ cuộn dây, Armature sẽ di chuyển, dẫn đến việc đóng mở các tiếp điểm.
• Tiếp điểm động: Đây là nơi xảy ra quá trình chuyển mạch. Khi Armature di chuyển, nó sẽ kéo hoặc đẩy tiếp điểm động này, tạo ra hai trạng thái chính là NO (Normally Open – Mở thông thường) và NC (Normally Closed – Đóng thông thường).
• Mạch tiếp điểm: Phần này có chức năng đóng cắt các thiết bị tải với dòng điện nhỏ và cách ly với nhau thông qua cuộn hút. Nói cách khác, khi dòng điện chạy qua cuộn dây, các thanh tiếp điểm sẽ được hút lại hoặc đẩy ra, tạo nên sự đóng mở của mạch.

Qua cấu tạo này, relay có khả năng sử dụng một dòng điện nhỏ để kiểm soát một dòng điện lớn hơn, đồng thời đảm bảo sự cách ly giữa các mạch điện, giúp bảo vệ hệ thống và thiết bị điện. Relay được thiết kế để dễ dàng lắp đặt và sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, từ công nghiệp đến dân dụng.

Chức năng của relay là gì?

Relay thường được biết đến với vai trò là một công tắc điện tử. Tuy nhiên, chức năng thực sự của nó trong mạch điện lại phức tạp và đa dạng hơn rất nhiều.

Chức năng cơ bản và quan trọng nhất của relay là kiểm soát và chuyển mạch dòng điện. Nó có khả năng sử dụng một dòng điện nhỏ (điều khiển) để kích hoạt một dòng điện lớn hơn (tải), giúp các thiết bị có thể hoạt động với dòng điện lớn hơn nhiều so với dòng điện ban đầu. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng mà còn giảm bớt sự cần thiết phải sử dụng các công tắc điều khiển cỡ lớn.

Ngoài ra, relay còn đóng nhiều vai trò khác trong hệ thống điện:

• Thiết bị bảo vệ mạch điện: Relay giúp bảo vệ mạch điện khỏi các tình trạng quá tải hay dòng điện không ổn định. Khi phát hiện các điều kiện không an toàn, relay sẽ tự động ngắt mạch, bảo vệ các thiết bị điện khác trong hệ thống.
• Chia tín hiệu điều khiển: Relay có khả năng chia tín hiệu điều khiển từ một nguồn đến nhiều thiết bị khác nhau trong mạch điện. Điều này giúp tối ưu hóa quá trình vận hành của các thiết bị điện tử.
• Chuyển mạch sang tải khác: Thiết bị này có thể chuyển đổi giữa các tải khác nhau dựa trên tín hiệu điều khiển, đảm bảo hoạt động linh hoạt của hệ thống.
• Kiểm soát hệ thống an toàn trong công nghiệp: Trong các hệ thống sản xuất tự động hóa và công nghiệp, relay đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát an toàn, ngắt mạch khi có sự cố, đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống.
• Thực hiện các chức năng NOT, OR, AND : Relay còn có thể kết hợp với nhau để tạo ra các chức năng logic như NOT, OR, và AND, hỗ trợ cho các hệ thống điều khiển tuần tự và khóa liên tự động an toàn.

Như vậy, relay không chỉ đơn giản là một công tắc, mà còn là một phần không thể thiếu trong việc kiểm soát, bảo vệ, và tối ưu hóa hệ thống điện. Sự linh hoạt và đa năng của nó làm cho nó trở thành một linh kiện cực kỳ quan trọng trong nhiều ứng dụng điện tử và công nghiệp.

Nguyên lý hoạt động của relay

Nguyên lý hoạt động của relay dựa trên cơ chế điều khiển từ xa và sử dụng từ trường để chuyển mạch dòng điện. Dưới đây là cách thức hoạt động chi tiết của nó:

• Kích hoạt nam châm điện: Khi một dòng điện công suất nhỏ chạy qua mạch điện thứ nhất (còn được gọi là mạch cuộn dây), nó sẽ kích hoạt nam châm điện. Cuộn dây trong relay khi có dòng điện chạy qua sẽ tạo ra một từ trường xung quanh nó.
• Tạo ra từ trường và tín hiệu điều khiển: Từ trường được tạo ra bởi cuộn dây sẽ thu hút phần động của relay, thường là một tiếp điểm hoặc armature. Sự thu hút này thực hiện chức năng chuyển mạch, kích hoạt mạch điện thứ hai.
• Kích hoạt mạch điện thứ 2: Khi tiếp điểm được thu hút bởi từ trường, nó sẽ chuyển đổi trạng thái của mạch điện thứ hai. Mạch này thường được thiết kế để chịu được dòng điện có cường độ lớn hơn, cho phép thiết bị kết nối hoạt động với dòng điện mạnh mẽ hơn.
• Ngắt kết nối khi dòng điện bị ngắt: Khi dòng điện trong mạch cuộn dây bị ngắt, nam châm điện ngừng hoạt động và không còn tạo ra từ trường. Khi không còn sức hút từ từ trường, lực đàn hồi của lò xo sẽ kéo tiếp điểm trở về vị trí ban đầu. Điều này tương ứng với việc mạch điện thứ hai bị ngắt, ngăn chặn dòng điện mạnh chảy qua.

Như vậy, nguyên lý hoạt động của rơ-le chủ yếu dựa vào việc tạo ra và loại bỏ từ trường để kiểm soát việc chuyển mạch của dòng điện, cho phép nó đóng vai trò như một công tắc điều khiển từ xa, linh hoạt và hiệu quả.

Phân loại relay phổ biến trên thị trường hiện nay

Trên thị trường hiện nay, relay được phân thành nhiều loại khác nhau với đặc trưng và ứng dụng đa dạng. Dưới đây là cách phân loại relay thông dụng:

1. Phân loại theo trạng thái phân cực:

• Relay không phân cực: Đây là loại relay mà cuộn dây của nó không có cực tính cụ thể. Relay này vẫn hoạt động bình thường kể cả khi cực tính của nguồn điện đầu vào có thay đổi.
• Relay phân cực: Relay này được cấu tạo từ nam châm vĩnh cửu kết hợp với nam châm điện. Sự chuyển động của phần ứng của relay phụ thuộc vào cực tính của dòng điện đầu vào. Relay loại này thường được sử dụng trong các ứng dụng điện báo.

2. Phân loại theo nguyên lý hoạt động:

•  Relay nhiệt điện: Loại relay này sử dụng hai kim loại khác nhau, kết hợp tạo thành một dải kim loại lưỡng tính. Khi dải kim loại này được cấp nhiệt, hai kim loại sẽ uốn cong ở mức độ khác nhau do có điểm nóng chảy khác nhau, từ đó gây ra sự đóng cắt kết nối.
• Relay điện cơ: Loại relay này kết hợp các thiết bị cơ khí dựa trên nguyên lý nam châm điện. Khi nam châm điện hoạt động, tiếp điểm của relay sẽ được kết nối hoặc ngắt kết nối.
• Relay trạng thái rắn (Solid-state Relay – SSR): Relay này được cấu tạo từ chất bán dẫn, đảm bảo khả năng chuyển đổi nhanh chóng, hiệu quả và có độ bền cao.
• Relay hỗn hợp: Là loại relay kết hợp giữa relay trạng thái rắn và relay điện cơ.

Mỗi loại relay có những ưu điểm và ứng dụng riêng biệt, phù hợp với các yêu cầu khác nhau trong các hệ thống điện, tự động hóa. Sự đa dạng này giúp relay trở thành một linh kiện không thể thiếu trong nhiều loại hệ thống điện tử và công nghiệp.

Ứng của của relay trong môi trường thực tế hiện nay?

Relay là một linh kiện điện tử có tính ứng dụng cao trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số ứng dụng thực tế cụ thể của relay:

• Ứng dụng trong các mạch điện và thiết bị điện: Rơ-le được sử dụng rộng rãi trong các mạch điện và thiết bị điện thuộc lĩnh vực công nghiệp lẫn dân dụng. Nhờ khả năng tự động hóa, rơ-le có thể kiểm soát và điều chỉnh dòng điện, đảm bảo hoạt động ổn định và an toàn cho các thiết bị.
• Trong hệ thống giám sát công nghiệp: Nó có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ máy móc và thiết bị công nghiệp. Khi có sự cố xảy ra, rơ-le sẽ tự động ngắt điện, giúp ngăn chặn hỏng hóc và đảm bảo an toàn.
• Chuyển tiếp mạch trong thiết bị điện tử: Thường được sử dụng trong các thiết bị gia dụng như tủ lạnh, máy giặt, và cả trong máy móc công nghiệp. Nó giúp điều khiển quá trình đóng ngắt mạch điện, đảm bảo thiết bị hoạt động chính xác và hiệu quả.
• Tích hợp tại ngõ ra của thiết bị màn hình và HMI: Rơ-le cũng thường được sử dụng ở ngõ ra của nhiều thiết bị màn hình, HMI (Human Machine Interface), và các công tắc cảm biến, để kiểm soát các hoạt động dựa trên tín hiệu từ người dùng hoặc cảm biến.
• Trong dây chuyền sản xuất tự động: Rơ-le đóng vai trò trung tâm trong các dây chuyền sản xuất tự động. Nó kết hợp cùng với các cảm biến (như cảm biến nhiệt, mực nước, độ ẩm) để tự động đóng ngắt mạch điện, từ đó kiểm soát quá trình sản xuất một cách tự động và chính xác.

Như vậy, relay là một linh kiện không thể thiếu trong nhiều hệ thống điện tử và tự động hóa, từ công nghiệp đến dân dụng, giúp nâng cao hiệu suất làm việc và đảm bảo an toàn trong vận hành.

Các loại relay phổ biến nhất trên thị trường

Hiện nay, trên thị trường có sự đa dạng của các loại relay, hãy cùng điểm qua một số loại relay phổ biến trên thị trường hiện nay.

Relay điện tử

Relay điện tử, thường được biết đến với tên gọi khác như relay kiếng hoặc relay trung gian, bao gồm các thành phần cơ bản như cuộn dây, cây lau tiếp điểm, lõi sắt, và phần ứng. Khi có dòng điện chạy qua, relay điện tử sẽ tạo ra hiệu ứng từ trường. Dưới tác động của lực từ, phần ứng sẽ tạo ra lực giảm kéo, làm cho lò xo hồi vị giảm sức căng và dẫn đến sự chuyển động của tiếp điểm, từ đó đóng lại tiếp điểm tĩnh. Khi dòng điện trong cuộn dây bị cắt, lực từ sẽ giảm dần và mất hẳn, khiến phần ứng quay trở lại vị trí ban đầu và tiếp điểm tĩnh sẽ mở ra.

Trên thị trường hiện nay, thiết bị này được phân loại thành nhiều dạng khác nhau để phù hợp với các ứng dụng cụ thể, bao gồm relay điện áp, relay giữ từ, relay dòng điện, và nhiều loại khác. Mỗi loại đều có những tính năng và ứng dụng riêng biệt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của ngành công nghiệp và kỹ thuật.

Relay bảo vệ điện áp

Relay bảo vệ điện áp, còn được gọi là relay trung gian, là một thiết bị điện tử quan trọng trong việc bảo vệ điện áp trong cuộc sống hiện đại. Thiết bị này có cấu tạo và nguyên lý hoạt động tương tự như một công tắc xoay chiều, nhưng điểm đặc biệt của nó nằm ở việc chỉ cho phép dòng điện có cường độ thấp đi qua, do đó, tải trọng nó cũng nhẹ hơn so với các loại khác.

Hiện nay trên thị trường, thiết bị này được chia làm hai loại chính: Relay AC và Relay DC, mỗi loại đều có đế riêng và tiếp điểm phù hợp. Chúng thường được sử dụng trong các mạch điện với dòng điện nhỏ hơn 5A và có thể hoạt động ở nhiều mức điện áp khác nhau. Nó rất hữu ích trong trường hợp có sự bất thường về điện áp, như khi điện áp tăng hoặc giảm đột ngột. Khi đó, thiết bị sẽ tự động ngắt nguồn điện để bảo vệ an toàn cho các thiết bị điện khác trong mạch, ngăn chặn nguy cơ hỏng hóc hoặc cháy nổ do sự cố về điện.

Relay bảo vệ dòng

Relay chốt từ tính

Relay chốt từ tính, một dòng relay mới nổi trên thị trường Việt Nam, hoạt động tương tự như relay điện tử và công tắc tự động, tự động bật hoặc tắt mạch. Đặc điểm nổi bật của nó là sự phụ thuộc vào nam châm vĩnh cửu trong việc đóng hoặc mở mạch. Kích hoạt relay này cần tín hiệu điện với độ rộng xung cụ thể. Với độ tin cậy cao và tuổi thọ lâu dài, relay chốt từ tính đang trở thành lựa chọn phổ biến trong các ứng dụng điện tử và tự động hóa tại Việt Nam.

Relay bán dẫn

Relay bán dẫn là một loại relay không tiếp xúc, có khả năng kết nối hoặc ngắt kết nối một cách nhanh chóng mà không cần tiếp xúc trực tiếp. Chính vì tính năng này, nó còn được gọi là công tắc không tiếp xúc.

Nó được phân loại theo hai tiêu chí chính. Dựa vào nguồn cung cấp tải, nó được chia thành hai loại: Relay AC và Relay DC. Còn dựa vào loại công tắc, relay bán dẫn có hai dạng: loại thường mở và loại thường đóng. Sự phân loại này giúp relay bán dẫn phù hợp với nhiều ứng dụng và yêu cầu khác nhau trong hệ thống điện.

Top các thương hiệu relay tốt nhất năm 2024

• Relay tiếp điểm khô Omron G2RL-24V là loại relay tiếp điểm khô phổ biến nhất hiện nay, được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực tự động hóa, sản xuất. Relay có chất lượng cao, độ bền tốt, giá cả hợp lý.
• Relay tiếp điểm khô Schneider Electric XB4A-210 là loại relay tiếp điểm khô có khả năng chịu nhiệt, chịu ẩm tốt, phù hợp với môi trường công nghiệp. Relay có độ bền cao, hoạt động ổn định.
• Relay tiếp điểm khô IDEC RE453-A12 là loại relay tiếp điểm khô có kích thước nhỏ gọn, dễ lắp đặt, phù hợp với các thiết bị điện tử có kích thước nhỏ. Relay có độ bền cao, hoạt động ổn định.
• Relay tiếp điểm khô Carlo Gavazzi 202-12 là loại relay tiếp điểm khô có khả năng chịu nhiệt, chịu ẩm tốt, phù hợp với môi trường công nghiệp. Relay có độ bền cao, hoạt động ổn định.

Bảng giá Relay tốt nhất năm 2024

Relay là một linh kiện điện tử được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực, từ tự động hóa, sản xuất đến dân dụng. Trên thị trường Việt Nam hiện nay có rất nhiều loại relay với đa dạng mẫu mã, chủng loại và giá cả. Để lựa chọn được loại relay tốt nhất, phù hợp với nhu cầu sử dụng, người dùng cần lưu ý một số yếu tố như:

• Thông số kỹ thuật: Relay có nhiều thông số kỹ thuật khác nhau, bao gồm: điện áp, dòng điện, điện trở, công suất,… Người dùng cần lựa chọn loại relay có thông số kỹ thuật phù hợp với thiết bị cần sử dụng.
• Chất lượng: Relay được sản xuất bởi nhiều thương hiệu khác nhau, từ các thương hiệu nổi tiếng đến các thương hiệu không tên tuổi. Người dùng nên lựa chọn loại relay của các thương hiệu uy tín, có chất lượng cao.
• Giá cả: Giá relay trên thị trường rất đa dạng, tùy thuộc vào thương hiệu, chủng loại và thông số kỹ thuật. Người dùng nên lựa chọn loại relay có giá cả hợp lý, phù hợp với ngân sách của mình.

Bảng giá relay tốt nhất năm 2024 tại thị trường Việt Nam:

Lưu ý: Giá relay trên chỉ mang tính chất tham khảo, có thể thay đổi tùy theo thời điểm và địa điểm mua hàng.

Trên đây là bảng giá relay tốt nhất năm 2024 tại thị trường Việt Nam cũng như thông tin chi tiết về relay là gì? chức năng và nguyên lý hoạt động của relay. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn lựa chọn được loại relay phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình.